Sel Felaketi Neden Yaşanır?
Sel, aşırı miktarda yağışlardan, biriken karların hızlı bir şekilde erimesinden ya da fırtına sonucu deniz sularının yükselmesi kaynaklı taşan suların sebep olduğu bir doğal afettir. İklim değişimiyle birlikte değişen hava desenleri havayla alakalı her doğal afette olduğu gibi selin de tahmin edilmesini zorlaştırmaktadır.
İnsanlık olarak sel ve benzeri doğal afetleri durdurmamız günümüz teknolojisiyle mümkün değildir. Fakat selin zararını minimuma indirmek için günümüzde birçok çözüm mevcut.
Örneğin selin yaşanması ihtimali yüksek olan dere yatakları gibi bölgeleri yapılaşmaya açmamak, altyapı planlamasını bölgenin riskine göre yapmak veya akarsu yataklarının doğal yapısını değiştirmemek gibi planlama kısmında hayata geçirilmesi gereken önemler alınabilmektedir.
Planlama yapılırken buna çok dikkat edilmemiş fakat artık konumu değiştirmenin çok maliyetli olacağı durumlarda ise erken uyarı sistemleri ile mal ve can kaybı minimuma indirilebilmektedir. Her iki çözüm yöntemi için de meteoroloji çok büyük önem arz etmektedir.
Planlama kısmında geçmiş meteorolojik veriler incelenerek bölgenin ne kadar risk içerdiğine göre projelerin fizibilitesi planlanabilmektedir. Erken uyarı sistemleri için ise zamanında ve güvenilir hava tahminine ihtiyaç duyulmaktadır.
Sellerin Sebep Olduğu Zararlar
Sel felaketi ABD’de yıllık ortalama 100 insanın ölümüne yol açmaktadır. Tabi ki yaşanan kayıbın büyüklüğü selin şiddetine ve bölgedeki insan nüfusuna göre değişmektedir. Örneğin tarihte kayıtlara geçen en şiddetli sellerden olan 1931 yılında Çin’in Wuhan bölgesinde yaşanan seller sonucu doğrudan ve dolaylı etkilerle 4 milyon insan hayatını kaybetmiştir.
Selin yarattığı güvenlik tehditi dışında birçok insana maddi açıdan da büyük zararlar verebilmektedir. ABD’de sel sonrası bir ev sahibi evini tamir ettirmek istediğini ortalama olarak cebinden 3.300 dolar çıkmaktadır. Selin bireysel verdiği zarar haricinde birçok sektöre kısa ve uzun zamanlı zararlar vermektedir.
- Eylül 2023, sadece 12 gün içinde on ülkede, tayfunlar, kasırgalar ve hasar görmüş barajlar nedeniyle yoğun bir sel baskını yaşadı.
- Avrupa'daki fırtınalar, özellikle Daniel Fırtınası, Akdeniz'de aşırı yağmura neden oldu ve Yunanistan'da rekor miktarda yağışla sonuçlandı; 24 saat içinde 740 mm yağış düşerek bölgede ciddi sel baskınlarına neden oldu.
- 13 Şubat 2024 günü Antalya’da Kepez bölgesinde yer alan meteoroloji istasyonuna 24 saat içerisinde 297 mm yağış düştüğü gözlemlendi ve bir kişi hayatını kaybetti.
İklim Değişikliğinin Seller Üzerindeki Etkisi
Yükselen sıcaklıklar, buzulların ve buzulların erimesini hızlandırarak deniz seviyelerini yükseltir ve daha sıkı sahil sellerine katkıda bulunur. Daha sıcak bir atmosfer, daha fazla nem tutarak, drenajı aşan miktardaki yağışların yaşanma ihtimalini artırmaktadır.
Ek olarak, iklim değişikliği musonları ve tropikal fırtınalar gibi hava olayı modellerini değiştirerek kısa süreli daha yoğun yağışları getirebilir.
Seller Hangi Sektörler İçin Tehlike Barındırır?
Altyapı ve İşletmeler
Seller, bağımlı olduğumuz altyapı sistemlerinde yaygın ve zararlı etkilere sahiptir. Seller, yolları, köprüleri, demiryollarını ve havaalanlarını su basarak ulaşımı aksatır, bazen uzun süreler boyunca. Seller tarafından hasar görmüş asfalt yüzeyler, tüneller, demiryolu hatları, havaalanı pistleri ve diğer ulaşım altyapısının onarımı büyük yatırımlar gerektirir.
Yüksek sularla sular altında kalan konutlar, ticari ve kamu binaları genellikle yapısal elemanlar, iç mekanlar ve kritik bina sistemleri hasar görür. Bu da, sular altında kalan yapıların iyice kurutulması, onarılması ve yeniden kullanıma açılması gerekliliğini beraberinde getirir.
Enerji Dağıtım Hizmetleri ve Yenilenebilir Enerji
Aşırı hava olayları, elektrik kesintisi olaylarının başlıca nedenidir. Sellerin hizmetler ve enerji şirketlerine özel etkisi açıktır: seller, elektrik hatlarını ve trafo merkezlerini hasar görebilir, güneş panellerine hasar verebilir ve barajların taşmasına sebep olabilmektedir. Seller, şiddetine bağlı olarak elektriği günlerce veya hatta haftalarca keserek müşterilere hizmet verilmesini aksatabilmektedir.
Lojistik
Her türlü lojistik operasyonunda hava her zaman teslimatlarınızı yavaşlatabilir veya yolda zarar görmelerine neden olabilir. Karayollarındaki lojistikte seller operasyonun tamamında sorun çıkarabilirken, deniz lojistiğinde de liman operasyonlarını sekteye uğratabilmektedir.
E/Q Ticaret
Diğer sektörlere göre E/Q ticaret sektörü daha az şiddetteki sellerden bile oldukça fazla etkilenmektedir. Artan yağışla birlikte müşterilerin talebinin de artması zaten hava koşullarından dolayı zorlayıcı olan operasyonel süreci daha zor bir hale getirebilmektedir. Kuryelerin rotalarını değiştirmesine, beklenmedik gecikmelere ve kuryelerin güvenliğinin tehdit altında olmasına neden olabilir.
Tarım
Şiddetli seller, tarım arazilerini sular altında bırakabilir ve toprak erozyonuna yol açabilmektedir ve bu da tarım verimliliğini düşmesine sebep olmaktadır. Ayrıca, seller tarımsal altyapıyı örneğin sulama sistemleri, depolama tesisleri ve tarım ekipmanlarını da hasar verebilir, bu da üretimde aksamalara neden olabilirken ayrıca tarım ürünlerinde kalite kaybına ve zarara da yol açabilmektedir.
Sellerin İkincil ve Uzun Vadeli Etkileri
Şiddetli sellerin ortak bir etkisi olan gıda kıtlığı, turizmde geçici bir düşüşe, yeniden yapılanma maliyetlerine veya fiyat artışlarına yol açarak ekonomik sıkıntılara neden olabilmektdir. Sellerin etkilediği kişiler üzerindeki etkiler, özellikle ölümler, ciddi yaralanmalar ve mülk kaybı gibi durumlarda, psikolojik hasara neden olabilir. Sel sonucu taşan kanalizasyon suları bölgede salgın hastalıklar da sebep olabilmektedir.
Buluttan Hava Zekâsı: İşletmenizi Sellere Karşı Korumak İçin Stratejik Bir Partner
Buluttan Hava Zekâsı’nın sağladığı yüksek doğruluklu ve çözünürlüklü hiper-yerel hava tahminleri sayesinde varlıklarınızın korunması için güvenilir ve zamanında meteorolojik bilgilere ulaşılmasına olanak tanır ve bu sayede varlıklarınız için proaktif önlemler alabilirsiniz. 100m çözünürlüğe kadar çıkabilen modellerimizin doğruluğuyla varlıklarınız beklenmedik hava olaylarına karşı hiç olmadığı kadar güvende.
Buluttan API ile ihtiyacınız olan meteorolojik parametreleri sizin için düzenli aralıklarla sağlanabilir. Sigortalı varlıklarınız için yaşanmış bir aşırı hava olayını doğrulama imkanına sahip olabilirsiniz.
Buluttan SkyWatch ile E/Q ticaret operasyonlarını yönetirken mikro lojistik operasyon personelleriniz web tabanlı ve mobil uyumlu bir şiddetli hava durumu kontrol paneline erişebilirler. Bu panel sayesinde, hiper-yerel ölçekte hava risklerini anlık olarak gözlemleyebilir, risklerin nerede, ne zaman ve ne kadar şiddetli olacağını anlayabilir, gerçek zamanlı radar görüntülerini izleyebilir ve işlemlerini hava durumuna uygun şekilde düzenleyerek gelecekteki aşırı hava olaylarına karşı önlem alabilirler.
Buluttan Map Layer ile lojistik operasyonlarında hem sürücünüze hem de dispeçlere yol üzerindeki hava risklerini anlık olarak bildirebilir ve bunlara karşı proaktif yaklaşımlar geliştirebilirsiniz.
